Uygulamada sıklıkla karşılaşılan SEGBİS aracılığıyla duruşma yapılması Anayasa Mahkemesi’nin pek çok kararında inceleme konusu olmuştur.
SEGBİS aracılığıyla duruşma yapılmasına karar verilmesi sadece mahkemenin takdirinde olan bir durum değildir. Ya da sadece sanığın istemesine veya istememesine bağlı değildir.
Karar duruşmasında sanık mutlaka hazır bulundurulmalıdır veya hüküm mutlaka sanığın yüzüne karşı okunmalıdır diye bir zorunluluk yoktur.
Evet kişilerin istemine aykırı olarak SEGBİS yoluyla duruşmaya katılması duruşmada hazır bulunma hakkına yönelik bir müdahaledir.
Her müdahale eşittir hak ihlali demek değildir. Bir müdahalenin hak ihlali olup olmadığına ancak kanunilik, meşru amaç ve ölçülülük yönünden incelenmesi neticesinde karar verilir. Bu anlamda SEGBİS aracılığıyla duruşma düzenlenmesi hususunda 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 196. maddesi kanunilik ölçütünü karşılamaktadır. Ayrıca uygulamanın usul ekonomisinin gerçekleştirilmesi gibi meşru bir amacı da vardır. GERİYE KALIYOR TEK BİR ÖLÇÜT:
SEGBİS uygulamasının mutlak olamadığını yukarıda ifade etmiştik. İşte ÖLÇÜLÜLÜK incelemesi de burada devreye giriyor. Bu anlamda her durum kendi içinde bir değerlendirmeye tâbi tutuluyor.
Anayasa’nın 36. maddesi veya diğer herhangi bir maddesi kişilerin adil yargılanma hakkının güvencelerinden feragat etmelerini yasaklayan bir hüküm içermemektedir. Ne var ki adil yargılanma hakkının güvencelerinden feragat edilmesinin Anayasa’ya uygun olabilmesi için feragat iradesinin açık olmasının ve sonuçlarının kişi yönünden makul olarak öngörülebilir olmasının yanında asgari usul güvencelerinin de sağlanmış olması, ayrıca adil yargılanma hakkından feragat edilmesini meşru olmaktan çıkaran üstün bir kamu yararının bulunmaması gerekir.
Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse Anayasa Mahkemesi’nin son günlerde verdiği bir karar (§ 18) bu duruma güzel bir örnek teşkil edecektir.
Karar metni için tıklayınız.
