Adliyede Gerçekleşen Haksız Tutmadan Dolayı Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edilmesi
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölümü 27/7/2022 tarihinde, Bilal Çebi (B. No: 2019/41091) başvurusunda Anayasa’nın 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Anayasa Mahkemesi kararın gerekçesinde;
Avukat olan başvurucu, Adliyedeki avukat turnikesinin bozuk olması üzerine engelliler için ayrılan girişin kilidini açarak giriş yapmıştır. Başvurucu, görevli polis memuru Y.Ç’ye kimliğini göstererek ilerlemek isterken, Y.Ç. açık kalan engelli giriş kapısını işaret ederek başvurucudan kapıyı kapatmasını istemiştir. Başvurucu iterek kapıyı kapattıktan sonra Adliye içine yöneldiği sırada bu sefer Y.Ç. arkasından seslenerek engelli kapısını kilitlemesini de istemiştir. Başvurucunun bunu kabul etmemesi üzerine Y.Ç. başvurucunun kimliğini göstermesini istemiştir. Başvurucu kimliğini göstermeyi kabul etmeyerek yoluna devam etmek istediğinde Y.Ç. kolundan tutarak başvurucuyu Adliyenin Polis Merkezine götürmüştür. Başvurucu kimliğini ibraz ederek Polis Merkezinden ayrılmış, aynı gün Cumhuriyet Başsavcılığına (Başsavcılık) şikayette bulunmuştur. Başsavcılık olayla ilgili Y.Ç. hakkında zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması, hakaret ve kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçlarından soruşturma başlatmıştır. Başsavcılık 13/11/2020 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar vermiş, başvurucunun bu karara karşı yaptığı itiraz 1. Sulh Ceza Hâkimliği tarafından reddedilmiştir.
Somut olayda başvurucunun eylemlerinin suç teşkil ettiği veya başvurucunun suç işlediği ya da suç işlemek üzere olduğu iddia edilmemiştir. Polis memurunun başvurucuyu tutmasındaki gerekçenin kimlik göstermeme olduğu anlaşılmaktadır. Ancak mevzuatta kimlik göstermemenin bir suç olarak değil kabahat olarak düzenlendiği görülmektedir. Dolayısıyla başvurucunun suç isnadına bağlı olarak tutulduğu da söylenemeyecektir.
Bu açıdan değerlendirildiğinde Anayasa’nın 19. maddesinin ikinci fıkrası kapsamında kanunun öngördüğü bir yükümlülüğün yerine getirilmesi amacıyla tutmadan veya Anayasa’nın 19. maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında yakalama, gözaltına alma veya tutuklamadan bahsedilmesinin olanaklı bulunmadığı olayda, kısa bir süre için de olsa başvurucunun tutulması Anayasa’nın 19. maddesine aykırılık oluşturmaktadır.” değerlendirmesine yer vermiştir.
Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.