ÖZET :
- Davacı karşı davalı vekili, müvekkilinin davalı … Tekstil Şirketinde 03/03/2008 tarihinde işe başladığını, nakış makinacı olarak çalıştığını, 01/01/2010 tarihinde işçilerin tamamının evrak üzerinde aralarında organik bağ olan ve ortakları da aynı olan davalı … Tekstil Şirketi üzerine geçirildiğini, sigorta primleri ve maaş ödemelerinin bu şirket tarafından yapıldığını, bu işlemlerden habersiz olan müvekkilinin aynı iş yerinde ve aynı işi yapmaya devam ettiğini, işlemler yapılırken müvekkilinden ve diğer işçilerden yazılı rıza alınmadığını, sigorta primlerinin gerçek ücretleri üzerinden yatırılmadığını, onlarca saat fazla mesai yapıldığını, dini ve milli bayramlarda çalışıldığını, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, tüm bu nedenlerle iş akdinin haklı olarak feshedildiği…
- Organik bağ ilişkisinde işveren sıfatı olan tüzel kişinin, işçinin iş sözleşmesinden veya iş kanunundan doğan haklarını kullanmasının engellenmesi için temsilde farklı kişiliklere yer vermesi sözkonusudur. Bu durumda tüzel kişinin bağımsızlığı sınırlanır ve organik bağ içinde olunan kişi ile özdeş kabul edilir.
- Bu anlamda; tüzel kişilik hakkının kötüye kullanılması, kanuna karşı hile, işçiye zarar verme (haklarının alınmasını engelleme), tarafta muvazaa (hizmeti kendisine verdiği halde başka bir kişiyi kayıtta işveren olarak gösterme) ve namı müstear yaklaşımı nedeni ile dolaylı temsil sözkonusudur. Bu durumların sözkonusu olduğu halde tüzel kişilik perdesinin aralanması sureti ile gerçek işveren veya organik bağ içinde olan tüm işverenler sorumlu tutulmaktadır. Organik bağ ise şirketlerin adresleri, faaliyet alanları, ortakları ve temsilcilerinin aynı olmasından, aralarındaki hukuki ilişkilerin tespitinden anlaşılır.
- Somut uyuşmazlıkta; dosya içeriği, tanık anlatımları ve ticaret sicil kayıtları dikkate alındığında, davacının 11.04.2008-31.12.2009 tarihleri arasında dava dışı …Tekstil Ltd. Şti.’de, 01.01.2010- 2014/7 tarihleri arasında davalı … Tekstil Boya San. ve Tic. Ltd. Şti.’de çalıştığı, dava dışı …Tekstil Ltd. Şti. ile davalı … Tekstil Turizm İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin adreslerinin aynı olduğu, ortaklarının … olduğu, yetkililerinin … olduğu, diğer davalı … Tekstil Boya San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin ortak ve yetkilisinin … olduğu, davacının bütünlük teşkil eden çalışmasını çalıştığı yer, yaptığı iş ve pozisyonunda herhangi bir değişiklik olmadan sürdürdüğü ve neticede şirketler arasında organik bağ bulunduğu, bu nedenle talep edilen işçilik alacaklarından her iki şirketin de müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları anlaşılmaktadır. O halde, Mahkemece talep konusu alacaklardan davalı şirketlerin müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaları gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile iş yeri devri kurallarına göre sonuca gidilmesi hatalıdır.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi
2016/10182 E. , 2019/21611 K.
“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraflar vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
YARGITAY KARARI
A) Davacı Karşı Davalı İsteminin Özeti:
Davacı karşı davalı vekili, müvekkilinin davalı … Tekstil Şirketinde 03/03/2008 tarihinde işe başladığını, nakış makinacı olarak çalıştığını, 01/01/2010 tarihinde işçilerin tamamının evrak üzerinde aralarında organik bağ olan ve ortakları da aynı olan davalı … Tekstil Şirketi üzerine geçirildiğini, sigorta primleri ve maaş ödemelerinin bu şirket tarafından yapıldığını, bu işlemlerden habersiz olan müvekkilinin aynı iş yerinde ve aynı işi yapmaya devam ettiğini, işlemler yapılırken müvekkilinden ve diğer işçilerden yazılı rıza alınmadığını, sigorta primlerinin gerçek ücretleri üzerinden yatırılmadığını, onlarca saat fazla mesai yapıldığını, dini ve milli bayramlarda çalışıldığını, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, tüm bu nedenlerle iş akdinin haklı olarak feshedildiğini, kıdem, fazla mesai ücreti, yıllık izin alacağı, ulusal bayram genel tatil ücret alacağının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
B) Davalı Karşı Davacının İsteminin ve Cevabının Özeti:
Davalı-karşı davacı … Tekstil Boya San. ve Tic. Ltd. Şti. ile davalı … Tekstil Tur. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davacının 20,21/08/2014 tarihlerinde işe gelmediğini, 22/08/2014 tarihinde işe davet edildiğini, işe gelmemesi üzerine, iş akdinin haklı nedenle feshedildiğini savunarak davanın reddine, davacının habersiz ve mazeretsiz devamsızlıkları nedeniyle iş kaybına uğradıkları, daha az makinayla üretim yapmak zorunda kaldıklarını, zarara uğradıklarını ileri sürerek ihbar tazminatı ve maddi tazminatın davacıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
C) Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, davacının 11/04/2008-31/12/2009 tarihleri arasında dava dışı …Ltd. Şti. tarafından prim ödemesi yapıldığı görülmekte ise de bu iş yerinin davalı … Ltd. Şti. ile aynı adreste olduğu, fiili hizmete üstünlük tanınması gerektiği, davacının 01/01/2010 tarihinden itibaren ise diğer davalı … Ltd. Şti. nezdinde çalıştığı, işçinin değişen iş verenlere ait iş yerlerinde ara vermeden çalışması halinde iş yeri devri kurallarına göre çözüme gidilmesi gerektiği, bu kurallara göre izin ücreti alacağı ile nezdinde geçen çalışmadan doğan ücret alacağından son iş veren davalı … Ltd. Şti.’nin, tüm süreye göre hesaplanacak kıdem tazminatından ise tüm iş verenlerin birlikte sorumlu olacağı, önceki iş verenin sorumluluğunun, işçiyi çalıştırdığı süre ve devir sırasındaki ücretle sınırlı olacağı, diğer işçilik alacaklarından ise devirden itibaren 2 yıldan fazla süre geçmiş olması nedeniyle İş Kanunu 6. maddesine göre son iş veren … Ltd. Şti.’nin sorumlu olacağı, davacının iş akdini 19/08/2014 tarihinde haklı olarak feshettiğine ilişkin iddiası karşısında bu tarihten sonraki günlerde işe gelmediğine ilişkin düzenlenen tutanakların ve bu nedene dayalı olarak yapılan fesih işleminin hukuki bir değer taşımayacağı, davalıların ihbar tazminatı ile iş akdinin sona eriş şekline göre maddi tazminat talep etme haklarının bulunmadığı gerekçesiyle asıl davanın kısmen kabulüne karşı davanın ise reddine karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Kararı, taraflar vekilleri temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Organik bağ ilişkisinde işveren sıfatı olan tüzel kişinin, işçinin iş sözleşmesinden veya iş kanunundan doğan haklarını kullanmasının engellenmesi için temsilde farklı kişiliklere yer vermesi sözkonusudur. Bu durumda tüzel kişinin bağımsızlığı sınırlanır ve organik bağ içinde olunan kişi ile özdeş kabul edilir.
Bu anlamda; tüzel kişilik hakkının kötüye kullanılması, kanuna karşı hile, işçiye zarar verme (haklarının alınmasını engelleme), tarafta muvazaa (hizmeti kendisine verdiği halde başka bir kişiyi kayıtta işveren olarak gösterme) ve namı müstear yaklaşımı nedeni ile dolaylı temsil sözkonusudur. Bu durumların sözkonusu olduğu halde tüzel kişilik perdesinin aralanması sureti ile gerçek işveren veya organik bağ içinde olan tüm işverenler sorumlu tutulmaktadır. Organik bağ ise şirketlerin adresleri, faaliyet alanları, ortakları ve temsilcilerinin aynı olmasından, aralarındaki hukuki ilişkilerin tespitinden anlaşılır.
Somut uyuşmazlıkta; dosya içeriği, tanık anlatımları ve ticaret sicil kayıtları dikkate alındığında, davacının 11.04.2008-31.12.2009 tarihleri arasında dava dışı …Tekstil Ltd. Şti.’de, 01.01.2010- 2014/7 tarihleri arasında davalı … Tekstil Boya San. ve Tic. Ltd. Şti.’de çalıştığı, dava dışı …Tekstil Ltd. Şti. ile davalı … Tekstil Turizm İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin adreslerinin aynı olduğu, ortaklarının … olduğu, yetkililerinin … olduğu, diğer davalı … Tekstil Boya San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin ortak ve yetkilisinin … olduğu, davacının bütünlük teşkil eden çalışmasını çalıştığı yer, yaptığı iş ve pozisyonunda herhangi bir değişiklik olmadan sürdürdüğü ve neticede şirketler arasında organik bağ bulunduğu, bu nedenle talep edilen işçilik alacaklarından her iki şirketin de müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları anlaşılmaktadır. O halde, Mahkemece talep konusu alacaklardan davalı şirketlerin müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaları gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile iş yeri devri kurallarına göre sonuca gidilmesi hatalıdır.
3- Ayrıca bilirkişi ek raporu davalı vekiline 01.12.2015 tarihli celsede tebliğ edilmiş olup itirazı için 1 gün süre tanınmıştır.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 281. maddesine göre itiraz için 2 haftadan az süre tanınması hatalıdır. Hakim kanundaki süreleri kısaltamaz-uzatamaz. Mahkddemece bu şekilde sürenin kısaltılması savunma hakkının kısıtlanması mahiyetinde olup, kararın bu yönden de bozulmasını gerektirmiştir.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 04.12.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
